เคหะชุมชน รามอินทรา

"การดำเนินงานเพื่อสร้างกระบวนการมีส่วนร่วม
ตลอดจนสร้างความรู้ความเข้าใจในและประสบการณ์ของสมาชิกในชุมชน
นำไปสู่การยอมรับและความเชื่อมั่นที่จะเกิดขึ้น อันเป็นประโยชน์ต่อการดำเนินการ
เพื่อฟื้นฟู และพัฒนาชุมชนในอนาคต"

​
            บ้านเป็นหน่วยเล็กๆของชุมชน ซึ่งเป็นสถานที่ที่เราใช้เวลากว่าครึ่งหนึ่งในแต่ละวัน เป็นสถานที่พักผ่อน เป็นช่วงเวลาที่ได้ใช้ร่วมกับครอบครัว ดังนั้นจึงควรเป็นที่ที่อบอุ่น ปลอดภัย และมีสภาพแวดล้อมที่ดี แต่หากว่าชุมชนซึ่งเป็นสภาพแวดล้อมของบ้าน กลายเป็นสถานที่ที่เต็มไปด้วยขยะ น้ำเน่าเสีย สิ่งสกปรก รวมถึงเป็นแหล่งรวมของพาหะนำโรค และบุคคลจรจัด บ้านจึงไม่ใช่สถานที่ที่ปลอดภัยได้อีกต่อไป เช่นเดียวกับเคหะชุมชนรามอินทรา ชุมชนเล็ก ๆ บนถนนรามอินทราที่ต้องเผชิญกับปัญหาสภาพแวดล้อมไม่เหมาะสมกับการอยู่อาศัยในปัจจุบัน เนื่องจากอายุการใช้งานของอาคารเกือบ 40 ปีและขาดการบำรุงรักษา ประกอบกับความเสียหายจากการเกิดอุทกภัยใน พ.ศ. 2554 ที่มีระดับน้ำท่วมสูงกว่า 1.50 เมตร ทำให้โครงการได้รับความเสียหาย ส่งผลต่อคุณภาพชีวิตของผู้อยู่อาศัยภายในโครงการ นอกจากนี้ การเปลี่ยนแปลงสภาพแวดล้อมจากชุมชนชานเมืองในอดีตกลายเป็นชุมชนเมืองอย่างรวดเร็ว อันเนื่องมาจากการขยายตัวออกจากศูนย์กลางเมือง การพัฒนาโครงสร้างพื้นฐาน โครงข่ายระบบคมนาคม ส่งผลให้พื้นที่โดยรอบ สภาพอาคาร ระบบสาธารณูปโภคและสภาพแวดล้อมภายในโครงการมีสภาพทรุมโทรมไม่พร้อมใช้งาน พื้นที่ส่วนกลางถูกปล่อยปละละเลย จนเต็มไปด้วยขยะ และสิ่งสกปรก สิ่งเหล่านี้แสดงให้เห็นว่าชุมชนกำลังป่วย และเมื่อชุมชนป่วย บ้านของเราจะสวยงามได้อย่างไร 

 

            การเคหะแห่งชาติได้เล็งเห็นปัญหาเหล่านี้จึงร่วมมือกับสถาบันวิจัยและให้คำปรึกษาแห่งมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ เพื่อหาแนวทางและกระบวนการฟื้นฟูโครงการเคหะชุมชนรามอินทรา ตามนโยบายที่มุ่งเน้นการพัฒนาที่อยู่อาศัย ชุมชนและเมือง เพื่อตอบสนองความต้องการด้านที่อยู่อาศัย โดยยกระดับคุณภาพของที่อยู่อาศัยและคุณภาพชีวิตแก่กลุ่มผู้มีรายได้น้อยและปานกลาง ในการศึกษาครั้งนี้จึงมีความพยายามที่จะกระตุ้นให้ชุมชนเข้มแข็ง และพัฒนาตนเอง เพราะทราบดีว่า ไม่มีใครที่รู้จักชุมชนใดดีเท่ากับสมาชิกของชุมชนนั้นเอง คณะผู้วิจัยจึงเน้นการศึกษาและพัฒนาแบบชุมชนมีส่วนร่วม เพื่อศึกษาวิเคราะห์ด้านทัศนคติ ความคิดเห็นและความต้องการด้านการพัฒนาที่อยู่อาศัยของชุมชนอย่างแท้จริง ควบคู่ไปกับการสร้างองค์ความรู้ ความเข้าใจ การแลกเปลี่ยนข้อคิดเห็นและข้อเสนอแนะที่มีต่อการดำเนินงานการฟื้นฟูและพัฒนาโครงการเคหะชุมชนรามอินทรา ภายใต้แนวคิดการสร้างพื้นที่การทำมือ หรือ Placemaking

 

            ซึ่ง Placemaking นั้นเป็นทั้งแนวคิดและเครื่องมือสำหรับปรับปรุงคุณภาพของพื้นที่ ชุมชน ย่าน หรือแม้แต่เมืองต่าง ๆ ผ่านผู้ใช้งานจริงในพื้นที่ โดยไม่ได้คำนึงถึงแต่เพียงกายภาพที่จับต้องได้เท่านั้น แต่ยังคำนึงถึงสังคมของพื้นที่ด้วย โดยการทำความเข้าใจกับชุมชน และเข้าใจการเปลี่ยนแปลงของพื้นที่นั้นๆ เพื่อพยายามที่จะค้นหาอัตลักษณ์ (Identity) เอกลักษณ์ของตัวพื้นที่เองเพื่อประกอบการพัฒนา เพื่อที่ว่า การเข้าไปเปลี่ยนกายภาพของพื้นที่จะไม่กระทบกับผู้อยู่อาศัยภายในชุมชนจนทำให้ชุมชนขาดความเป็นตัวตนไป ซึ่งการปรับปรุงเคหะชุมชนรามอินทราด้วยกระบวนการสร้างพื้นที่การทำมือหรือ Placemaking จำเป็นต้องมีการออกแบบขั้นตอน และอาศัยเครื่องมือต่าง ๆ ในการเข้าถึงชุมชนอย่างละเอียดรอบคอบ โดยทำให้สมาชิกรู้สึกไว้ใจ และเปิดใจรับผู้วิจัยก่อน เพื่อดำเนินการศึกษาปัญหาที่แท้จริงของพื้นที่ผ่านประชาชน แล้วจึงจะนำไปสู่การวางแผนและแก้ปัญหาต่อไป

 

• ขั้นที่ 1: ขั้นตอนการเข้าถึงชุมชน สร้างมิตรสัมพันธ์ในเคหะชุมชนรามอินทรา

• ขั้นที่ 2: การระบุปัญหาของชุมชน และการรวบข้อมูล

• ขั้นที่ 3: การหาแนวทางในการแก้ปัญหาร่วมกัน